پلان و نقشه استخر ها

اولین مرحله برای اجرای یک استخر زیبا و ایده آل، رسم نقشه و پلان مناسب استخر است. در این مقاله، ما با اهمیت رسم نقشه و پلان در ایجاد استخرهای زیبا و ایده آل آشنا می‌شویم و نحوه انجام این کار را برای شما توضیح می‌دهیم.

مهمترین عواملی که باید در ساخت استخرهای شنا مورد توجه قرارگیرد عبارتند از:

• پایداری سازه
• قابلیت دوام سازه
• مقاومت سازه در­ برابر نفوذ آب

معیارهای طراحی استخرها

اولین نکته ای که در طراحی استخرها از دیدگاه معماری و سازه باید مدنظر قرار گیرد آن است که حتی ابعاد کوچک ترین استخرها نیز باید چندین برابر قد یک شناگر بالغ باشد. به طوری که شنا کردن فرد حتی برای مسافتی کوتاه در آن امکان پذیر باشد.

بر همین اساس، حداقل اندازه توصیه شده برای طول و عرض استخرها به ترتیب 6m (19.7ft) و 4m (13.1ft) با حداقل عمق 1m (3.3ft) است. البته در نظر گرفتن عمق 1m (3.3ft) برای استخر، از دیدگاه ایمنی چندان صحیح نیست، ولی در بسیاری از استخرها می­ توان از آن به عنوان معیار طراحی قرار گرفت. به عنوان یک قاعده سرانگشتی، برای تامین شرایط آسایش افراد در داخل استخر، مساحت کاسه استخر براساس تعداد افرادی که قرار است به طور همزمان در آن شنا کنند به ازای هر نفر حداقل باید (48.4ft) 4.5m در نظر گرفته شود.

معیارهایی که به لحاظ مشخصات سازه باید برای طراحی استخر های دائمی رعایت شود را می­ توان در موارد زیر خلاصه کرد:

1. پوسته استخر (شامل کف و جداره ها) باید از نظر سازه ای کاملا مستحکم و بدون نقص باشد.
2. پوسته استخر در وضعیتی که استخر کاملا پر از آب است باید مقاومت کافی دربرابر نفوذ آب را داشته باشد.
3. به استثنای مواردی که ابعاد، عمق استخر و مساحت محل شیرجه با معیارها و استاندارد­های معتبر سازگاری داشته باشد، استفاده از سکوی شیرجه در استخرهای عمومی مجاز نیست. در استخرهای خصوصی نیز عدم رعایت این نکات صرفا موجب به خطر افتادن سلامت شناگران و کاهش ضریب ایمنی آن­ها می­ شود.

شکل و ابعاد استخرهای شنا

ابعاد استخرهای قهرمانی، آموزشی و شیرجه در سطح بین­ المللی باید بر مبنای استاندارد ­های منتشر شده از سوی فدراسیون جهانی شنا (FINA) تعیین شود.در واقع این کاربری استخر است که اصلی ترین معیار برای تعیین شکل و ابعاد آن به شمار می ­رود. برای مثال، درصورتی که قرار است از استخر صرفا برای مقاصد آموزشی استفاده شود، بهترین انتخاب، استخری به شکل مستطیل است. برای استخرهای صرفا تفریحی نیز می­توان از شکل­ های متنوع و ترکیبی استفاده کرد.

پس از انتخاب شکل کلی استخر، طول عرض استخر باید با نسبتی مشخص و منطقی تعیین شود. به طور استاندارد، طول استخر معمولا به صورت مضربی از 100m (328ft) تعیین می­ شود. عرض آن نیز باید برمبنای تعداد خطوط شنا که عرض هر یک معمولا 2.0m (6.6ft) است در نظر گرفته شود. عرض 2.0m (6.6ft) برای هر یک از خطوط شنا معیاری است که در استاندارد ASA برای استخرهای به طول 25m (82ft) ارائه شده است.

شکل و ابعاد استخرهای عمومی

استخرهای ­عمومی به­ صورت مستطیل یا L شکل ساخته می­ شوند. البته این نوع طراحی هنوز­ هم برای ­ساخت استخرهای­ خصوصی و خانگی مورد­ استفاده قرار می­ گیرد.

در برخی از استخرهای عمومی بزرگ نیز دو انتهای استخر به صورت کم عمق و بخش میانی آن به صورت عمیق ساخته می ­شود. در استخرهای L شکل نیز می­ توان طول کوتاه­ تر را به بخش کم عمق و طول بلندتر را به بخش عمیق استخر اختصاص داد.

استخرهای عمومی استاندارد مسابقات شنا نیز معمولا به طول 25m (82ft) با شش تا هشت مسیر شنا طراحی می­ شوند.

استخرهای قهرمانی

به طور کلی، طول استخرهای قهرمانی براساس مسافت بلند و مسافت کوتاه به ترتیب 50m (164ft) و 25m (82ft) در نظر گرفته می­ شود.

برخی از معیارهای طراحی استخرهای عمومی بر مبنای استاندارد ASA به شرح زیر هستند: حداقل عمق این استخرها باید 1m (3.3ft) باشد. هرچند برای استخرهای با عرض بزرگتر بهتر است حداقل عمق 1.2m (3.9ft) رعایت شود.

عرض­ استخرهای­ قهرمانی مسافت­ کوتاه برای شش مسیر مسابقه باید 13m (42.7ft) و برای هشت مسیر مسابقه باید 17m (55.8ft) باشد. عمق این استخرها باید  1m-0.9 (3 – 3.3ft) باشد.

به دلیل خطراتی که عمق کم استخرها برای شناگران ایجاد می­ کند، در اکثر کد ها و استاندارد های عمق 1.2m (3.9ft) به عنوان حداقل عمق اعلام شده است. حداکثر عمق این استخرها نیز باید 1.8 – 2m (5.9 – 6.6ft) باشد.

استخر های شیرجه

استخر های شیرجه در واقع زیر مجموعه ای از استخر های قهرمانی به شمار می آیند که به طور خاص برای برگزاری مسابقات شیرجه در کنار مجموعه اصلی مورد استفاده قرار می گیرند.

• برای مقاصد آموزشی همیشه از تخته های شیرجه 7.5 متری استفاده می شود.
• تلرانس 0.1+ و 0.1- متر برای ارتفاع تخته مجاز است.

معیارهای طراحی سکوی شیرجه

مساله ای که در ابتدای این بحث باید مورد اشاره قرار گیرد آن است که به طور کلی به دلیل تفاوت های فیزیکی شناگران با یکدیگر، درنظرگرفتن معیاری مشخص برای عمق مناسب استخر به نظور تامین ایمنی شناگر بسیار دشوار است.

البته معیار های مطرح شده در هر دوی استاندارد های ASA و FINA با تاکید فراوان بر حفظ ایمنی شناگران در هنگامی ارایه شده است که فاصله سکوی شیرجه از سطح آب استخر بیش از 1 متر نباشد.

برای شیرجه در عرض استخر، عمق و عرض استخر به ترتیب نباید از 1.5 متر و 7.6 متر کمتر باشد. ضمن آن که حداکثر فاصله بین سطح آب استخر تا لبه آن نباید بیش از 0.38 متر باشد.

استخرهای ورزش های آبی

تعدادی از استخر ها برای فعالیت ها و ورزش های آبی مانند واترپولو، حرکات موزون داخل آب و آموزش فعالیت های زیر آبی مانند غواصی مورد استفاده قرار می گیرند.

استخرهای واترپولو

عمق استخرهای واترپولو به صورت استاندارد برای بازی های المپیک حداقل 1.8 متر و برای رده های سنی پایین حداقل 1.2 متر باید باشد. ابعاد زمین مسابقه :

• استاندارد المپیک 30 در 20 متر
• استاندارد باشگاهی 25 در 12.5 متر

استخرهای حرکات موزون داخل آب

در سال های اخیر اجرای حرکات موزون داخل آب به عنوان یک ورزش مفرح طرفداران بسیاری پیدا کرده است. استقبال عمومی از این ورزش به حدی بوده است که پای آن تا حدی به رقابت های المپیک نیز باز شده است. عمق این استخرها نباید از 2-1.8 متر کمتر باشد. ضمن آنکه باید تمهیدات ویژه ای برای تعبیه نمودن پنجره های قابل رویت در زیر آب برای برقراری ارتباط بین مربیان و شناگران پیش بینی شود.

استخرهای آموزش غواصی

در حال حاضر فعالیت هایی مانند غواصی در اقیانوس ها، دریاها و رودخانه ها در قالب کارهای تحقیقاتی و تفریحی بسیار رونق پیدا کرده است. حداقل ابعادی که برای آموزش گروهی باید در نظر گرفته شود 3.6 در 5 متر و حداقل عمق استخر 1.5 متر باید باشد. معیارهای یاد شده حداقل ملاحظاتی است که باید رعایت شود. همچنین با رعایت یک مرجع خاص بهتر است عمق استخر 3.5 متر یا در صورت امکان حتی 5.5 متر در نظر گرفته شود.

• عمق استخر برای قرار دادن افراد تحت فشار زیاد آب حداکثر باید 5.5 متر باشد.
• عمق استخر های مکنده هوا باید بین 5-1.5 متر باشد و حداکثر عمق غواصی نیز باید 7 متر در نظر گرفته شود.
• دسترسی به استخر باید با استفاده از نردبان های مناسب تامین شود. نردبان ها باید استحکام کافی برای تحمل وزن بسیار زیاد غواصانی که معمولا تعداد زیادی وسیله اضافی نیز به همراه دارند را داشته باشد.

استخرهای درمانی

استخرهای درمانی معمولا در ابعاد 10 در 5 متر و با عمقی بین 1.5-0.9 متر طراحی و ساخته می شوند. استخرهای درمانی به طور خاص تنها در بیمارستان ها، مراکز توان بخشی و مانند آن به چشم می­ خورند و هدف اصلی از ساخت آن ها نه سرگرمی است و نه تفریح، بلکه صرفا یک هدف درمانی خاص مدنظر است.

ملاحظاتی که باید برای طراحی و ساخت استخرهای درمانی مدنظر قرار گیرد :

1. کف این استخرها باید با شیب کاملا یکنواخت و ملایم ساخته شود. توجه داشته باشید که هدف از شیبدار کردن کف این استخرها صرفا تسهیل در امر تخلیه آب استخر است.
2. کف این استخرها و تمامی مناطق مرطوب استخرهای درمانی باید کاشی های غیر لغزنده یا موزاییک پوشیده شده باشد.
3. دوره تعویض آب استخر نباید بیش از سه ساعت باشد.
4. در بسیاری از استخرهای درمانی دمای آب بین 35-29 درجه سانتی گراد است.

استخرهای شنا با کف متحرک

ایده نوینی که در برخی از استخرها به کار گرفته می شود آن است که به جای یک سرمایه گذاری هنگفت برای ساخت مجموعه های مجزا به عنوان استخر عمومی، استخر شیرجه، استخر غواصی، استخر آموزشی و غیره، در برخی از مجموعه ها تمامی موارد یاد شده را در یک استخر با کف متحرک به صورت یکجا طراحی می کنند. به این ترتیب با تغییر کف استخر، عمق آن نیز متناسب با اندازه مورد نظر تنظیم می شود و به نوعی کاربری استخر تغییر می کند. به این ترتیب در برخی از استخر های جدید، ایده کف متحرک با استفاده از جک های هیدرولیکی و جداره جدا کننده مورد توجه قرار می گیرد.

موتورخانه استخرها

برای طراحی موتورخانه استخر باید به مسائل مختلفی مانند موقعیت موتورخانه، اندازه، امکان دسترسی و امکان تعمیر و نگهداری آن توجه شود. به طور سر انگشتی مساحت مورد نیاز برای اجرای سیستم تصفیه آب استخر بین پانزده تا سی درصد از مساحت کاسه استخر است.

صرف­ نظر از نوع استخر، در مرحله طراحی موتورخانه آن باید به مسائل مختلفی توجه شود :

1. محل قرار گیری کاسه استخر و چگونگی اجرای سیستم های لوله کشی و شبکه کانال
2. وضعیت دسترسی به موتور­ خانه
3. امکان تخلیه فاضلاب موتور خانه
4. وضعیت محیط موتور خانه از نظر دما، رطوبت، تهویه و سر و صدا
5. در نظر گرفتن ملاحظات معماری و سازه
6. در نظر گرفتن ملاحظات الکتریکی

فضای موتور خانه در استخرهای سرپوشیده باید به اندازه کافی بزرگ باشد. به طوری که امکان نگهداری از تجهیزات و لوازم مورد نیاز شامل پمپ ها، فیلترها، گرمکن ها، تاسیسات تهویه مطبوع، مواد ضدعفونی کننده و غیره وجود داشته باشد.

اجرای سازه استخر به صورت معلق

این روش ساخت در مواقعی مدنظر قرار می گیرد که به دلایلی ایجاد یک فضای خالی زیر کاسه استخر ضرورت داشته باشد. برای مثال می توان به استخرهای عمومی بزرگ اشاره کرد که در آن ها موتورخانه معمولا در زیر کاسه استخر قرار می گیرد.

آن دسته از استخرهایی که در طبقات بالای ساختمان ها ساخته می شوند نیز باید به صورت یک سازه معلق طراحی شوند. ساخت این دسته از استخرها نیز باید با فضای خالی مناسب در سازه انجام گیرد. ضمن آن که در این موارد، مقاومت سازه استخر برای جلوگیری از نفوذ آب به سازه ساختمان نیز باید بسیار بیشتر باشد.

دال معابر و کف مناطق مرطوب استخر

دال های معلق باید به گونه ای طراحی شوند که قابلیت نگه داشتن آب را داشته باشند. عدم توجه به این مسئله موجب نشت آب به قسمت های زیرین می شود. معیارهایی که باید برای مقاومت دال معابر استخرها در برابر نفوذ آب رعایت شود دقیقا همانند ملاحظاتی است که برای اجرای بام ساختمان ها باید درنظر گرفته شود. به این منظور نباید به روکش های کف و کاشی ها، سرامیک ها موزاییک های بدون لغزش اکتفا شود. نشتی معمولا از ناحیه شکاف ها، اتصالات و محل عبور لوله ها از کف رخ می دهد.

جزییات سازه استخرها

شیب کف استخر : کف استخرها باید به صورت شیب دار ساخته شود. شیب کف استخرها باید به سمت دریچه تخلیه باشد، به طوری که در صورت لزوم امکان تخلیه آب استخر به راحتی وجود داشته باشد. البته شیب کف استخر نباید به اندازه ای تند باشد که افراد مبتدی یا شناگران غیرحرفه ای که بر روی کف استخر راه می روند سر بخورند.

لبه بر آمده بر روی جداره استخر : برای تمامی استخرهایی که عمق آن ها بیش از 1.2 متر است برای استراحت شناگران در داخل استخر باید لبه های بر آمده ای بر روی جداره ی داخلی استخرها ایجاد شود.

کانال های آب حاشیه استخر : برای جمع آوری آبی که از داخل به حاشیه کاسه استخر می ریزد، کانال های آبی در حاشیه کاسه استخر در نظر گرفته می شود.

گیره نگهدارنده طناب جداکننده خطوط شنا : این گیره ها برای ثابت نگهداشتن پایه خطوط بر روی سطح آب استخر مورد استفاده قرار می گیرند و معمولا در قسمت پشت لبه بر آمده کانال های حاشیه استخر تعبیه می شوند.

علامت گذاری خطوط شنا : در استخرهای قهرمانی تمام مسیر های شنا باید به وضوح علامت گذاری شوند. اجرای این کار باید بر مبنای ملاحظات استاندارد FINA یا ASA انجام شود.

نتیجه گیری

در نهایت، با انجام مراحل مربوط به پلان و نقشه‌برداری استخر و رعایت معیار های طراحی و انتخاب کاربری و شکل موردنظر استخر و همچنین رعایت جزییات مهم، می‌توان استخری زیبا، کارآمد و ایده آل را برای کاربری مورد نیاز خود اجرا کنید.

پرسش‌های متداول

چقدر طول می‌کشد تا یک استخر از نقشه‌ تا اجرا ساخته شود؟

مدت زمان ساخت یک استخر به ابعاد، پیچیدگی و شرایط محلی بستگی دارد. اما معمولاً از 1 تا 2 ماه زمان می‌برد.

چقدر هزینه دارد تا یک استخر ساخته شود؟

هزینه ساخت یک استخر نیز بسیار متغیر است و بستگی به ابعاد، طراحی، و تجهیزات استخر دارد. اما باید در نظر داشت که ساخت یک استخر نیازمند سرمایه‌گذاری قابل توجهی است.