استخرها از دیدگاه های مختلف به گروه های متفاوتی تقسیم بندی می شوند. در حال حاضر با پیشرفت های روزافزون در زمینه فناوری، مواد و روش های ساخت، هرروزه شاهد روش های جدیدی برای ساخت استخرها هستیم. از یک دیدگاه می توان استخرها را از نظر نوع کاربری تقسیم بندی کرد. از دیدگاهی دیگر، جنس سازه استخر است که در مقاله پیشین به آن اشاره کردیم. در هر صورت تقسیم بندی استخرها از دیدگاه های مختلفی امکان پذیر است.
استخرها را از دیدگاه کاربری می توان در گروه های زیر طبقه بندی نمود:
1. استخرهای اقیانوسی 2. استخرهای خصوصی
3. استخرهای عمومی 4. استخرهای قهرمانی
5. استخرهای تمرینی 6. استخرهای درمانی
7. آبگیر های طبیعی یا استخرهای بیکران
استخرهای اقیانوسی
این دسته از استخرها در شهر های ساحلی و در کنار اقیانوس ها یا دریاها ساخته می شوند. در کشور استرالیا به این استخرها «لیدو» یا تفرجگاه ساحلی گفته می شود. آب مورد نیاز این استخرها به واسطه جزر و مد آب در طول شبانه روز تامین می شود. آب اضافی نیز از دیواره استخر سرریز نموده و به دریا می ریزد. در کنار این استخرها معمولا مجموعه های مجزایی به عنوان رختکن، محلی برای دوش گرفتن، حمام آفتاب و غیره نیز درنظر گرفته می شود.
استخرهای خصوصی
به طور کلی، ابعاد استخرهای خصوصی کوچک تر از استخرهای عمومی درنظر گرفته می شود. استخرهای خصوصی یا خانگی معمولا در ابعاد 4.8 در 9.6 مترمربع تا 6 در 12 مترمربع ساخته می شوند.
استخرهای عمومی
استخرهای عمومی اغلب زیر مجموعه ای از مراکز ورزشی هستند که در آنها قسمت های مختلفی مانند استخرهای آب گرم، استخر سرپوشیده، استخر سرباز، استخر کودکان و غیره درنظر گرفته می شود. در استخرهای بزرگ و عمیق معمولا سکوی شیرجه نیز درنظر گرفته می شود. البته سکوی شیرجه تنها باید در استخرهای با عمق کافی تعبیه شود، به طوریکه شیرجه زدن افراد خطری را برای آنها ایجاد نکند. استخرهای عمومی اکثرا به شکل مستطیل با طول 12.5 ، 25 و 50 متر ساخته می شوند.
استخرهای قهرمانی
مشخصات استخرهای قهرمانی که در مسابقات بین المللی مورد استفاده قرار می گیرند، توسط فدراسیون بین المللی شنا (FINA) تعیین می شود. بر مبنای استاندارد های این فدراسیون، طول استخرهای قهرمانی 25 یا 50 متر و حداقل عمق آنها 1.35 متر باید باشد. برای آن که امکان برگزاری مسابقات در تمام طول سال وجود داشته باشد، استخرهای قهرمانی معمولا به صورت سرپوشیده ساخته شده و محوطه داخل استخر به سیستم های گرمایشی مناسب تجهیز می شود. استخرهای ویژه المپیک نیز زیر مجموع هایی از استخرهای قهرمانی هستند که مشخصات آنها دقیقا باید با معیارهای FINA مطابقت داشته باشد. طول و عرض این استخرها به ترتیب باید 50 و 25 متر باشد.
استخرهای تمرینی
این استخرها معمولا در ابعاد کوچک (معمولا بین 2.5 در 5 مترمربع) ساخته می شوند. به این ترتیب با ایجاد یک جریان آب مصنوعی، شناگر بدون آن که از جای خود حرکت کند، به صورت درجا شنا می کند.
استخرهای درمانی
استخرهای درمانی خود به گروه های مختلفی تقسیم بندی می شوند که هر یک به منظور خاصی و با ساختاری منحصر به فرد طراحی و ساخته می شوند. استخرهای درمانی را می توان در گروه های زیر جای داد:
- استخرهای آب گرم (خود به دو گروه استخرهای گردابی و استخرهای هوایی تقسیم می شوند.)
- سونای خشک و بخار
- حوضچه های آب سرد
- استخرهای آب گرم طبیعی
استخرهای گردابی (جکوزی)
استخرهای گردابی که گاهی اوقات حمام های گردابی نیز خوانده می شوند، همان استخرهایی هستند که بین عامه مردم به جکوزی شهرت دارند. واژه (جکوزی) درواقع از نام شرکتی به همین نام گرفته شده است که توسط هفت برادر ایتالیایی در کشور آمریکا تاسیس شده است. جکوزی ها درواقع زیر مجموعه ای از استخرهایی هستند که برای آب درمانی، به ویژه ماساژ آبی مورد استفاده قرار می گیرند. در جکوزی ها آب از طریق تعدادی نازل با فشار زیاد به داخل استخر هدایت می شود که جریان آب پرفشار علاوه بر خواص درمانی در قسمت های مختلف بدن مانند گردن، پشت و پاها، تاثیر آرام بخش و لذت بخشی نیز دارد.
استخرهای هوایی
استخرهای هوایی که به آنها حمام های هوایی نیز گفته می شود، شباهت بسیار زیادی به جکوزی دارند. تفاوت مهم این استخرها با جکوزی آن است که در استخرهای هوایی، به جای آب، هوا از طریق نازل های تعبیه شده درکف استخر به داخل آب دمیده می شود که موجب ایجاد تلاطم خفیف و تاثیر ماساژ گونه بسیار ملایمی بر روی پوست می شود. البته این استخرها نسبت به جکوزی ها قدمت بیشتری دارند.
در استخرهای هوایی گاهی اوقات به جای آب گرم از آب سرد نیز استفاده می شود در حالی که در جکوزی تنها آب گرم مورد استفاده قرار می گیرد.
به لحاظ اقتصادی، ساخت استخرهای هوایی پرهزینه تر از استخرهای گردابی است و در شرایط یکسان پمپ بزرگتری باید در آنها مورد استفاده قرارگیرد.
استخرهای گردابی و هوایی هر دو خواص درمانی نیز دارند. ولی تکیه بر خواص درمانی در استخرهای هوایی بسیار بیشتر از استخرهای گردابی است. از این جهت بسیار بعید است که در مجموعه های ورزشی و استخرهای عمومی که صرفا برای ورزش و تفریح در نظر گرفته شده اند، با استخرهای هوایی مواجه شوید. این استخرها امروزه تنها در مراکز آب درمانی و مراکز توان بخشی مورد استفاده قرار می گیرند.
باید به این نکته نیز اشاره داشت که در بسیاری از کتاب ها، واژه های (Hot tube) و (Whirlpool) و (Spa) و مترادف های آنها که پیش از این مورد اشاره قرارگرفت، بدون هیچ توضیحی به جای یکدیگر مورد استفاده قرار می گیرند.
در انگلستان بیشتر از واژه (Hot tube)، در آلمان از (Whirlpool)، در ایتالیا از (Jacuzzi) و در سوئیس از (Spa) استفاده می شود.
همچنین واژه (Spa) نیز خود از نام یکی از شهرهای بلژیک گرفته شده است.
سونای خشک و بخار
با اینکه سونا در گروه استخرها جای نمی گیرد، ولی به عنوان مکانهای جانبی استخر و در گروه کاربرد های آب درمانی جای می گیرد. سونا خود به دو گروه سونای خشک و بخار تقسیم می شود. در متون فنی گاهی از دو واژه (سونا) و (حمام بخار) استفاده می شود که منظور از سونا، سونای خشک و منظور حمام بخار همان سونای بخار است.
در سونای خشک از هوای گرم و خشک برای افزایش دمای محیط و افزایش شدت تعریق بدن استفاده می شود. در نگاه اول جای تعجب دارد که انسان در حالت معمول در دمای حداکثر (113-122ºF)45-50ºC به سختی قادر به تنفس است ولی دمای متداول در سونای خشک بین (158-212ºF)70-100ºC است.
توجیه علمی این مسئله با استفاده از نمودار سایکرومتریک امکان پذیر است. در سونای خشک، بدن در رطوبت نسبی بسیار پایین در معرض دمای یاد شده قرار می گیرد و به این ترتیب با وجود دمای بسیار بالای هوا، شرایط آسایش انسان بر روی نمودار سایکرومتریک در منطقه مناسبی قرار می گیرد، به طوری که انسان قادر به تحمل این دما خواهد بود.
اما وضعیت در سونا بخار کمی متفاوت است. در سونا بخار افزایش تعریق با استفاده از بخار گرم با دمای تقریبی (104-122ºF)40-50ºC در رطوبت نسبی تقریبا 100% انجام می گیرد. در صوتی که دمای بخار از محدوده یاد شده بیشتر باشد، مشکلات متعددی از قبیل تورم، ایجاد تاول و سوختگی پوست برای افراد ایجاد می شود.
نکته: استفاده از سونای خشک برای افرادی که دارای ناراحتی های ریوی هستند چندان توصیه نمی شود چرا که شرایط سونای خشک موجب تحریک ریه و وخیم تر شدن بیماری فرد می شود.
حوضچه های آب سرد
حوضچه های آب سرد نیز یکی دیگر از انواع استخرهای درمانی هستند. آب سرد علاوه بر خواص آرامش بخش، تاثیر بسیار مطلوبی بر کاهش تورم و التهاب پوست دارد. همچنین برای رفع سردرد یا کاهش دمای بدن افراد نیز گاهی از این استخرها استفاده می شود.
استخرهای آب گرم طبیعی
استخرهای طبیعی نیز نوع دیگری از استخرهای درمانی هستند که در آنها معمولا آب گرم مملو از مواد معدنی از درون زمین می جوشد. این دسته از استخرها نیز جایگاه قابل توجهی در آب درمانی دارند. در برخی از استخرهای مصنوعی نیز برای درمان بیماران، مواد مختلفی به منظور دستیابی به هدف خاص به آب تزریق می شود که هدف از آن تنها استفاده درمانی است.
آبگیرهای طبیعی
آبگیرهای طبیعی که گاهی به آنها استخرهای بدون لبه یا استخرهای بیکران نیز گفته می شود، گروهی از استخرها هستند که هیچ مرز مشخصی برای آنها قابل تعیین نیست. این آبگیرها معمولا در بستر کوه ها، سواحل اقیانوس ها، دریاها و قله کوه ها شکل می گیرند. البته در برخی موارد نیز بشر به تقلید از طبیعت به صورت مصنوعی اقدام به ساخت این آبگیرها می کند. درچنین مواردی، توجه به ساختار آبگیر از لحاظ چگونگی انتقال امواج صوتی، توجه به بستری که آبگیر برروی آن قرار می گیرد و مشخصات آن از دیدگاه زمین شناسی از جمله مسائل مهمی است که باید در هنگام طراحی آبگیرهای مصنوعی مورد توجه قرارگیرد.
لبه های این استخرها در واقع مانند یک سرریز عمل می کند که تقریبا به اندازه 25 میلیمتر(حدود1اینچ) پایین تر از سطح آب در نظر گرفته می شود. دورتادور این استخرها معمولا مجرای جمع آوری آب قرار می گیرد که آب جمع آوری شده در آن مجددا به استخر پمپ می شود.
این استخرها به ویژه هنگامی که استخر در لبه کوه، کنار دریا و در امتداد خط افق قرار می گیرد، به صورت یکپارچه دیده شده و نمای بسیار چشم نوازی را ایجاد می کنند.
در آبگیرهای مصنوعی معمولا از دو سیستم گردش آب متفاوت استفاده می شود. یکی از این سیستم ها مشابه با سیستم گردش آب متداول استخرهاست که در آن آب استخر پس از عبور از فیلترها و گرمکن به قسمت اصلی استخر پمپ می شود. سیستم دومی که در این استخرها به کار گرفته می شود، سیستم گردش آب در کناره های آبگیر است. در این سیستم، آب پس از عبور از فیلترها در مجرای جمع آوری انباشته شده و سپس توسط پمپ به استخر فوقانی ارسال می شود.
البته علاوه بر انواع استخرهای یادشده، استخرهای دیگری برای تولید موج مصنوعی، آبشار، فواره یا غیره در قالب پارک های آبی، مراکز تفریحی، استخرهای پرورش ماهی، آکواریوم ها و استخرهای تزئینی نیز وجود دارند.
نتیجه گیری
تا اینجا با انواع استخر ها از لحاظ کاربری آشنا شدیم که شامل استخرهای خصوصی، عمومی، قهرمانی، اقیانوسی، تمرینی، درمانی و طبیعی بود. تمام این استخر به منظور هدف خاصی احداث شده اند و شما می توانید بر حسب هدف خود، هر کدام از این استخر ها را انتخاب کنید.
All products